Het meest geliefde beeldhouwwerk in Den Haag is Jantje, Haags Jantje. Het parmantige manneke staat aan de Hofvijver en wijst naar de parlementsgebouwen van het Binnenhof.

Wie het kinderliedje kent van `In Den Haag daar woont een graaf en zijn zoon heet Jantje’,  weet: daar staat Jantje uit het kinderliedje:

In Den Haag daar woont een graaf,
En zijn zoon heet Jantje.
Als je vraagt waar woont je Pa,
Dan wijst hij met zijn handje,
Met zijn vingertje en zijn duim
(en dat doet Jantje heel duidelijk, zoals een kind wijst )
Op zijn hoed draagt hij een pluim
(en wát voor één: een reuze pluim!)
Aan zijn arm een mandje
(en de beeldhouwer heeft paddenstoelen in het mandje gedaan)
Dag mijn lieve Jantje!

(een versie op mondharmonica, speler en bron onbekend)

(versie* op het carillon van de Grote Kerk Den Haag door stadsbeiaardier Gijsbert Kok)

(versie* met improvisaties op het orgel van de Abdijkerk in Loosduinen door organist Gijsbert Kok)

Jantje uit dit kinderliedje zou graaf Jan I kunnen zijn (1284-1299), de zoon van Floris V (1254-1296), de enige Jan uit het Hollandse Huis, van de graven van Holland. Toen Floris V vermoord werd, was zijn zoon Jan nog maar twaalf jaar oud. Is het een spotdicht? Is er historisch leed verborgen in dit kinderliedje? Jantje is altijd Jantje gebleven, want jong gestorven. Jantje was de laatste graaf uit het Hollandse Huis.

Het kinderrijmpje staat in de bundel Nederlandse Baker- en kinderrijmen uit 1871 van Johannes van Vloten. Maar het is waarschijnlijk veel ouder. Of er een verband is met een historisch Jantje die echt bestaan heeft, is niet bekend. Hoe oud het versje is, ook niet.

In 1976 kreeg Jantje zijn beeld aan de Hofvijver. De beeldhouwer Ivo Coljé vervaardigde het beeld in brons. Onmiddellijk veroverde Jantje Den Haag. Zijn pluim werd `De Haagse Pluim’,  een ereprijs voor mensen die zich inzetten voor Den Haag. Zijn wijsvinger en duim glimmen door de aanraking; mensen kunnen het niet laten om Jantje een handje te geven. Het is het meest gefotografeerde beeldhouwwerk in Den Haag. Elke dag gaan toeristen met Jantje op de foto.

Hoe geliefd Jantje is, bleek bij het bericht van het overlijden van Ivo Coljé op 2 maart 2012. Het beeld werd overladen met bloemen. En toen de gemeente Jantje voor onderhoud tijdelijk had verwijderd, brak de paniek uit in ons Museum en de politie werd gebeld: waar was Jantje gebleven? Het bericht van de gemeentelijke tijdelijke verwijdering was niet gezien door de bloemen die erop lagen…
Het verdriet van het plotselinge overlijden van Ivo kwam hard aan. Hij had speciaal voor de collectie van het Haags Historisch Museum een klein Jantje, een kleine versie van het Haags Jantje, vervaardigd dat wij gezamenlijk feestelijk zijn plek in het Museum zouden geven.

`Aan het handje van Jantje’
Zo heet het kinderspoor door het Haags Historisch Museum. Kinderen bezoeken het museum aan de hand van Jantje, het liefste beeldje dat ik ken en een prachtig beeldmerk voor Den Haag.

 

Antoinette Visser
Voormalig directeur Haags Historisch Museum

 

*) geluidsopnamen gemaakt en gepubliceerd door Frans van der Leeuw met medeweten en goedkeuring van de uitvoerend musicus.